100-jarig Jubileum NRB
Om jezelf en anderen in zee te kunnen redden moet je als lifeguard goed kunnen zwemmen. Dat vonden ook de stichters van de Noordwijkse Reddingsbrigade (NRB), die kort na de oprichting op 9 maart 1921 besloten om zwemlessen te organiseren voor en door leden. Zwemonderwijs vormt nog steeds een belangrijke pijler van de reddingsbrigade. Dat zwemmen ook heel leuk is, lichten ervaren zweminstructeurs Clarie Turk, Wilma Klinkenberg en Ellen van Duin toe.
Hoe het zwemmen begint
Voor het zwemonderwijs bij de NRB volgt een aantal leden kort na de oprichting een instructeursopleiding bij de Haagse Vrijwillige Reddingsbrigade. Vanwege het seizoen kan er nog niet in zee worden geoefend. Daarom begint het met ‘droogzwemmen’, liggend op houten bankjes in de groene schuur van hotel Seinpost. Na deze workouts avant la lettre gaan de zwemlessen zodra het weer het toelaat verder in de ‘Zanderij’ in Noordwijkerhout. In 1922 volgt het eerste examen. De kledingvoorschriften zijn duidelijk, zowel de redder als drenkeling moet zoveel mogelijk zijn of haar normale kleding dragen. Voor de dames betekent dit inclusief corset en onderrok en voor de heren een vest. In de jaren erna volgt onderwijs op diverse locaties, waaronder Den Haag (Regentes), Oegstgeest (Poelgeest) en de ‘Overdekte’ in Leiden. Dat het soms ploeteren is, blijkt uit het verhaal dat in het openluchtzwembad in Sassenheim de duikpop wel eens zoekraakt in de drassige grond. Gelukkig duikt de pop na enige tijd vanzelf weer op.
Van ijskoud Golfbad naar verwarmd zwembad
Na de oorlog wordt zwemles in het ‘Golfbad’ in de Noordduinen gegeven. Dit buitenbad was door de Duitse bezetters aangelegd tijdens de oorlog. De bunkers werden veranderd in kleedkamers en er kwam een verversingsinstallatie. Clarie: “Er was veel animo voor deze zwemlessen, ook bij niet-leden uit Noordwijk, ondanks dat het water heel koud was en de douches waar men eerst onder door moest zo mogelijk nog kouder.” Clarie kwam rond haar 13e jaar bij de NRB via haar oud-tante Riet Raaphorst die er instructie gaf. “Vanaf 13 jaar mocht je zwemles volgen. Ik vond het meteen heel leuk. Heb alle diploma’s gehaald, ook die voor buitenwater en instructeur. Het was soms best pittig, maar dat mocht de pret niet drukken. Mijn eerste zwemlessen kreeg ik met de andere brigadeleden in het zwembad in Wassenaar. We gingen er met zijn allen heen in een speciaal daarvoor gehuurde brigadebus vanuit Noordwijk, dat was heel gezellig.”
Nieuwe Leidsche Courant | 29 augustus 1945
Bron: Historische kranten Leiden en omstreken.
Lesgeven en strandwacht lopen
Net als de meeste zwemmers ging Clarie ook naar het strand om daar de lifeguardopleidingen te volgen. Ruim 40 jaar heeft ze strandwacht gelopen, gevaren en wat er nog meer bij komt kijken. “Patrouillevaren deden we aanvankelijk met de roeiboot. De boot sleepten we eerst naar de waterlijn. Dat was een klus op zich. Eenmaal in het water moest je meteen tempo maken en allemaal tegelijk roeien om door de branding te komen. Dat was soms best spannend en we gingen ook wel eens om. Dan was het de boot omkeren en er mee naar de kant zwemmen om het water te lozen en opnieuw de zee te kiezen.” Clarie’s hart ligt nog steeds bij het zwemmen, al is ze inmiddels alleen af en toe nog actief.
“Met de instructeurs en alle betrokken vrijwilligers hebben we een heel fijne ploeg. We delen de passie om kinderen goed te leren zwemmen. We doen dat samen.“
Wilma Klinkenberg kan dat beamen. “In een prettige sfeer met een groot aantal enthousiaste instructeurs geven we met plezier les aan klein en groot.” Wilma volgde destijds haar broers naar de reddingsbrigade. Vanaf haar 16e werkt ze als jeugdinstructeur in het zwembad in Wassenaar. Ondertussen wordt ze ook strandwacht. “Het is gezellig om de zomer door te brengen aan het strand en tegelijkertijd actief te zijn. Ik ben graag in en bij het water en ik vind het daarnaast bijzonder leuk om mensen les te geven.” Ze volgt alle voor handen zijnde instructeursopleidingen en bijscholingen en is gedurende een aantal jaren hoofd Zwembad bij de NRB geweest.
Vertrouwen in zwemmen krijgen
“Bij de kleintjes gaat het eerst om vertrouwen leren krijgen om het water in te gaan”, legt Wilma uit. “We zijn dan zelf ook in het zwembad om ze te helpen. De grotere kinderen hebben weer andere begeleiding nodig. Wij geven kinderen op een rustige, positieve manier aandacht. Het ene kind heeft daarbij meer aandacht nodig dan het andere. Het huidige Zwem-ABC vormt op zich een goede basis. Het is wel belangrijk dat kinderen blijven zwemmen na het behalen van de diploma’s, zodat ze hun vaardigheid onderhouden. Voor de kinderen die na het Zwem-ABC de lessen Zwemmend Redden en Lifesaver volgen geldt bovendien dat ze moeten blijven werken aan hun uithoudingsvermogen. Je moet niet alleen een ander, maar ook jezelf kunnen redden als het eropaan komt. Wij gaan in ons zwemonderwijs voor kwaliteit. Daar krijgen we van ouders goede feed back op. Zij zeggen dat als hun kind een zwemdiploma heeft behaald bij de NRB ze zeker weten dat het ook goed kan zwemmen.”
Iedereen moet kunnen zwemmen
Ellen van Duin, huidig hoofd Zwembad bij de NRB, heeft van haar hobby haar beroep gemaakt. Niet alleen als vrijwilliger, maar ook professioneel is zij zweminstructeur. Haar ouders deden haar rond haar 12e op zwemles bij de reddingsbrigade in het Bollenbad (de voorloper van BinnenZee). “Ik kom niet uit een brigadefamilie, maar ben er met mijn gezin wel een geworden!” Ze leerde haar man Leon kennen tijdens de strandwacht. Hun kinderen Marit en Dylan zijn inmiddels ook lifeguard. De NRB geeft haar zwemlessen op de dinsdagavond. Eerst het Zwem-ABC voor de jongste kinderen en daarna het vervolgonderwijs Zwemmend Redden en de Lifesaver-opleidingen voor de jeugd en voor wie nog meer belangstelling heeft. Ellen licht haar passie voor het lesgeven toe: “Het mooie aan zwemles geven is dat het geen moment hetzelfde is. Het is steeds opnieuw een prachtige uitdaging om alle leerlingen te leren zwemmen en te zorgen dat zij ook hun diploma’s behalen. Of ze nu aanleg hebben of niet, of ze lef hebben of angstig zijn. Het uitgangspunt bij de NRB is dat iedereen moet kunnen zwemmen. We gaan voor kwaliteit en nemen er de tijd voor. We maken het ook mensen die minder draagkracht hebben mogelijk om vanaf 5 jaar zwemles te kunnen volgen.”
“Iedereen moet kunnen zwemmen. Wij nemen de tijd voor kwaliteit.“
Van zwembad naar zee
“Wij vinden het belangrijk dat je niet alleen leert zwemmen in het zwembad, maar ook in zee. De laatste twee zwemlessen van het jaar krijgen leerlingen daarom les aan zee. De ouders gaan ook mee. We leren hen over de risico’s die er kunnen optreden en hoe je er mee om kunt gaan. Ook ervaren zij hoe het is om in zee te zwemmen.” Ellen vertelt vervolgens over de populaire cursussen Muizwemmen die de NRB ‘s zomers aan zee organiseert. Deze cursus is voor kinderen in de leeftijd van groep 7/8 van de basisschool, en hun ouders, en duurt ongeveer 3 uur. “Eerst krijgen de kinderen theorieles op het strand. Daarna gaan zij onder begeleiding van lifeguards met hun ouders in zee om te ervaren wat stromingen met je kunnen doen.”
Jonge Redders
Ellen: “Wij vinden het natuurlijk mooi als er leerlingen van onze zwemlessen doorstromen naar de opleiding op het strand. Als je lifeguard wilt worden moet je zowel goed kunnen zwemmen als sterk of groot genoeg zijn om iemand uit zee te helpen.” Daarom is de minimumleeftijd om lifeguard te worden 16 jaar. Veel zwemmers zijn nog net te jong. Voor hen start de NRB dit seizoen met een (voor)opleiding genaamd ‘Jonge Redders’, bedoeld voor jongeren tussen de 12 en 15 jaar, in het bezit van een zwem-ABC en, of diploma Zwemmend Redden. Behalve les over de kust, gevaren, het getij en toezicht houden aan het strand, leer je hoe je een drenkeling uit zee redt, vervoert en in veiligheid brengt. Verder lopen de leerlingen mee met de lifeguards op de reddingspost tijdens een zogeheten stranddag.
“Het begint met zwemmen en zo ben je lifeguard, schipper, chauffeur en postcommandant,” zegt Wilma. “De variatie maakt het werk van de reddingsbrigade aantrekkelijk” en, zo benadrukt Clarie nog eens: “Je zet je in voor de veiligheid van baders en zwemmers, maar ondertussen is het gewoon heel gezellig met elkaar.”